Баткендик ишкер бизнесин өнүктүрүү менен дыйкандарга кандай жардам кылууда?
Баткендеги геомембраналык бассейндерди куруу менен алектенген «Евро Сервис групп» ишканасынын жетекчиси Айбек Элчибеков «Жаңырейшн аймагы» бизнес долбоорлор сынагына катышкандыгы тууралуу ийгиликтүү таржымалы менен бөлүшүп, аймактардагы сугат суу көйгөйүн чечүүнүн эффективдүү жолдоруна токтолду.
— Өзүңүз жөнүндө кыскача айтып берсеңиз?
— Менин атым Айбек Элчибеков, 32 жаштамын. Баткен районунун Бужум айылында өскөм. Мен ошол айылдагы мектепке барып, кийин Баткен шаарындагы облустук 1-гимназияда окууну уланттым. Мектепти аяктагандан кийин Бишкектеги Кыргыз-Россия Славян университетинин финансы факультетине тапшырып, финансы жана экономика жаатындагы билимимди тереңдеттим.
Окууну аяктагандан кийин ишкердик ишимди баштоону чечтим. Мен ар дайым жаңы мүмкүнчүлүктөрдү издөөнү жана кызыктуу чакырыктарды чечүүнү жактырчумун жана айыл чарба ишкердиги мага потенциалды ишке ашырууга чоң мүмкүнчүлүк берди. Мындан тышкары, мен бактылуу үй-бүлө адамымын жана үч кызым бар. Үй-бүлө — бул менин жашоодогу тирегим. Кыздарымды тарбиялоо жана аларга кам көрүү мага кубаныч жана жеке кесиптик максаттарга жетүү үчүн кошумча мотивация алып келет.
— Бизнесиңизди кайсы жылы баштадыңыз? Буга чейин ким болуп иштедиңиз?
— 2014-жылы окууну аяктагандан кийин Баткенге кайтып келип, ишкерлигимди кара металл сатуу менен баштадым. Менин бизнесим ийгиликтүү өнүгүп, эки жылдын ичинде металл прокат сатуу түйүнү ири шаарлардын бири болуп калды. 2016-жылы бизнесимди сатып, ошол эле жылы болочок өнөктөшүм Бекболот Мадымаров менен тааныштым. Биз чогуу кургатылган өрүктү кайра иштетүүнү чечтик, бул чечим 2019-жылы "Данеко" ЖЧКсын түзүү үчүн баштапкы чекит болду. Өткөн убакыттын ичинде биз өрүк сиропунун өндүрүш технологиясын жана формуласын иштеп чыгууга жетиштик, ошондой эле чөйчөктөгү компот жана өрүктүн данегинин майы сыяктуу продукциябызды сатууну жөнгө салдык.
Бирок, бизде үшүктөн улам түшүм алууда көйгөйлөр пайда болду, бул чийки заттын наркынын жогорулашына алып келди. Үшүк өндүрүштүн нормалдуу иштешин кыйындатты, бирок ошол эле учурда Баткен облусунун жарым чөлдүү климатынан жана кыртышты сугаруунун рационалдуу технологиясынын жоктугунан улам жагымдуу жер участоктору өздөштүрүлбөй калды. Чийки зат базасынын көйгөйүн чечүү үчүн биз 2022-жылы аймактын фермерлери үчүн тамчылатып сугарууну киргизүү боюнча ишти баштадык. Биз фермерлердин көйгөйүн чийки зат базасы менен чечүүнүн жолун гана таппастан, бизнестин жаңы ордун ачканыбызга сыймыктанабыз.
Акыркы убакта биздин команда 50дөн ашык фермерге жардам берди. Азыр биздин ишмердигибиз бүт республиканы камтыйт, биз суу үчүн геомембраналык бассейндерди куруу, рационалдык сугаруу үчүн тамчылатып сугаруу системаларын долбоорлоо жана ишке киргизүү боюнча кызматтарды көрсөтөбүз. Биздин максат — өлкөнүн бардык булуң-бурчтарында айыл чарбасынын гүлдөп-өнүгүшүнө шарт түзүү.
— «Жаңырейшн аймак» долбоору тууралуу кайдан билдиңиз? Каржылоону алуу үчүн эмне кылуу керек эле?
— Мен «Жаңырейшн аймак» долбоору тууралуу социалдык тармактардын жардамы менен билдим. Каржылоону алуудагы ийгилик көптөгөн критерийлерден көз каранды деп эсептейм. Ачкычтарынын бири —долбоордун туруктуулугу. Мындан тышкары, тажрыйба жана өз тармагын жана тармагын терең түшүнүү маанилүү.
— Каржылоо алуу үчүн долбоорлорду тандоо кандай өттү?
— Долбоордун А турунда биз онлайн сабактарды жана тестирлөөнү, андан кийин сатуунун негиздери, бизнес жүргүзүү, презентация көндүмдөрү боюнча үч күндүк тренингден өттүк. Жыйынтыгында биз өз презентациябызды сынактык комиссияга сунуштадык, ал биздин ишибизге баа берди. Б раундунда биз өз долбоорубуздун видеопрезентациясын жасадык, ал конкурстук комиссияга да көрсөтүлдү. Анын негизинде катышуучуларды тандоо жүргүзүлдү.
— «Жаңырейшн аймак» долбоору сизге кандай жардам бергенин айтып берсеңиз. А жана Б раунддарында эмне таптыңыз?
— Долбоордун А турунда бизге 117 миң сом өлчөмүндө каржылоо берилди. Бул гранттык каражаттарды колдонуу менен биз бензин электр генераторун жана ПНД түтүктөрүн ширетүүчү машинаны сатып алдык. Бул жабдууларды алуу биз үчүн чоң колдоо болду, анткени биздин объектилердин көбү электроэнергиясы көйгөйлөрү бар алыскы жерлерде жайгашкан. Б раундунда биздин долбоор жактырылып, бизге 940 миң сом гранттык каражат бөлүнгөн. Биз ошондой эле өз салымыбызды коштук жана өндүрүштүк кубаттуулуктагы геомембрана ширетүүчү жабдууларды 1 320 000 сомго сатып алдык. Бул олуттуу инвестициялар биздин өндүрүштүк кубаттуулугубузду жогорулатууга жана иштин натыйжалуулугун жогорулатууга мүмкүндүк берет, өзгөчө республиканын алыскы райондорунда биз көп кездешкен татаал объекттерде.
Электр энергиясы көйгөйлөрү бар алыскы жерлерде жайгашкан. Б раундунда биздин долбоор жактырылып, бизге 940 000 сом гранттык каражат бөлүнгөн. Биз ошондой эле өз салымыбызды коштук жана өндүрүштүк кубаттуулуктагы геомембрана ширетүүчү жабдууларды 1 320 000 сомго сатып алдык. Бул олуттуу инвестициялар биздин өндүрүштүк кубаттуулугубузду жогорулатууга жана иштин натыйжалуулугун жогорулатууга мүмкүндүк берет, өзгөчө республиканын алыскы райондорунда биз көп кездешкен татаал объекттерде.
— Грант алуу сизге кандай мүмкүнчүлүктөрдү берет?
— Биз жаш компаниябыз, биз 2022-жылы иштей баштадык, ошондуктан грант алуу компаниянын алгачкы этабында бизге баалуу каржылык колдоо көрсөтөт. Рынокко кирүү — бул татаал жана кымбат процесс, ал көп учурда көптөгөн компанияларды ийгиликсиз кылат. Ошондой эле айыл чарба бизнес дайыма эле жогорку рентабелдүүлүккө ээ эмес экенин белгилеп кетким келет. Ошондуктан каржылык колдоо компаниянын туруктуулугун камсыз кылууда маанилүү ролду ойнойт.
— Канча жумуш орундарын түзө алдыңыз? Келечекке кандай пландарды түзөсүз? Кийинки этапта бизнесиңизди өнүктүрүү үчүн эмне кылууну пландап жатасыз? Беш жылдан кийин өз ишиңизди кайдан көрөсүз?
— 10 жумушчу орун түзүлдү. Биз фермерлерге сугат суусун алуу жыл өткөн сайын кыйындап, ал азайып бара жаткан тенденцияны көрүп жатабыз. Ушул себептен биздин ишибиз мурдагыдан да актуалдуу, биз өлкөнүн бардык аймактарынан келген фермерлерге кызмат көрсөтүүгө даярбыз. Айыл чарбасында тамчылатып сугаруу системаларын долбоорлоого жана ишке ашырууга адистешкен Биздин компаниянын келечекке комплекстүү пландары бар. Биздин өнүгүүнүн кийинки этабы автоматтык сугаруу үчүн сенсор системаларын киргизүү менен байланыштуу болот. Бул технология ашыкча чыгымдардан жана бүткүл аймакта сууну керектөөнүн кескин көбөйүшүнөн сактайт. Натыйжада, суу жана жер семирткичтерге болгон чыгымдар кыскарып, түшүмдүүлүк жогорулайт. Ошондой эле, азыркыдай эле, биз заманбап технологияларды колдонууга жана сугат тутумдарын башкаруу үчүн программалык камсыздоону өркүндөтүүгө умтулабыз.
Беш жылдан кийин, биз айыл чарбасын өнүктүрүү боюнча лидерлердин бири катары биздин компанияны түшүмдүүлүгүн жогорулатуу жана суу ресурстарын үнөмдөө үчүн заманбап технологияларды жана чечимдерди сунуш кылат. Биз кардарларыбыздын базасын кеңейтүүнү, инновациялык технологияларды колдонууну жана бул жаатта сапат жана ишенимдүүлүк стандарттарын орнотууну пландап жатабыз.
Биз өнөр жайдагы инновация эшелонунда калуу үчүн жаңы технологияларды тынымсыз изилдөөгө жана өнүктүрүүгө умтулабыз. Автоматташтырылган сугаруу үчүн сенсор системаларын киргизүү биздин узак мөөнөттүү өнүгүү планыбыздын бир гана кадамы жана биз кардарларыбыз үчүн сугат системаларынын натыйжалуулугун жана туруктуулугун жакшыртуунун жаңы жолдорун издей беребиз.
«Жаңырейшн аймак» бизнес-долбоорлорунун конкурсу «Кыргыз Республикасынын Ош, Жалал-Абад, Баткен облустарында COVID-19нын терс кесепеттеринен социалдык-экономикалык калыбына келтирүү» долбоорунун алкагында БУУӨП жана John Galt бизнес-акселератору тарабынан ишке ашырылууда.
