Economist.kg Wildberries компаниясынын алдыңкы эксперттери менен макалалар жана маектер сериясын баштайт. Эксклюзивдүү редакциялык материалдарда биз үзгүлтүксүз электрондук коммерциядагы акыркы тенденциялар жана өнүгүүлөр, онлайн-сооданы өнүктүрүү стратегиялары жөнүндө айтып, ошондой эле кампа инфраструктурасы, логистикалык механизмдер жана ата мекендик бизнес үчүн мүмкүнчүлүктөр жөнүндө маанилүү түшүнүктөр менен бөлүшөбүз.

Кыргызстандын рыногу электрондук коммерцияны жана логистиканы өнүктүрүүдө тез өзгөрүүлөрдү өткөрүүдө. Өлкө «Made in KG» продукциясын Россиянын гана эмес, Борбордук Азия жана КМШ өлкөлөрүнүн рынокторуна киргизүү үчүн масштабдуу перспективаларды ачып жатат жана кампа инфраструктурасына суроо-талап активдүү өсүүдө. Бул өзгөрүүлөрдүн фонунда КРдагы e-commerce өнүктүрүүдөгү негизги өнөктөштөрдүн бири Wildberries эл аралык онлайн-платформасы деп атоого болот. Компания ата мекендик ишкерлерге онлайн сегментке кирүүгө жана алардын өндүрүшүн экспортко да, өлкө ичинде да кеңейтүүгө жардам берет. Бул үчүн бардык шарттар түзүлүүдө – инфраструктура жана транспорттук логистика өнүгүп жатат, онлайн-платформа менен иштөө үчүн жаңы сервистер киргизилүүдө жана эң негизгиси кыргызстандык продукцияга суроо-талап өсүүдө.

Wildberries компаниясынын Кыргыз Республикасындагы жана Борбор Азия өлкөлөрүндөгү миссиясы кандай? Электрондук коммерцияны жана кампа логистикасын кеңейтүү боюнча региондун келечеги кандай жана КРдагы ишкерлер кандай кыйынчылыктарга туш болушат? Бул жана башкалар тууралуу Wildberries компаниясынын КМШ өлкөлөрүндөгү логистика боюнча директору Максим Губанов Economist.kgге берген маегинде айтып берди.

— Дүйнөлүк рынок Азиянын тарабына карай тез бурулуп жатат. Аймакта e-commerce өсүшүнө кандай факторлор түрткү болууда?

— Негизги фактор болуп социалдык жашоонун глобалдык санариптешүүсү саналат, ал интернеттин кириши жана анын ылдамдыгынын жогорулашынан, мобилдик түзүлүштөрдүн жайылышынан, ошондой эле Борбордук Азия өлкөлөрүнүн гүлдөп өсүшүнөн көрүнүп турат.

Дүйнөдөгү он ири электрондук коммерция оюнчуларынын бешөө Чыгыш жана Түштүк-Чыгыш Азияда жайгашкан. Ошол эле учурда, бул сегментте эң динамикалуу өнүгүп жаткан рыноктор болуп «экинчи толкундун азиялык жолборстору» деп аталгандар саналат: Филиппиндер, Индонезия, Малайзия, Таиланд жана Вьетнам.

Борбордук Азия өлкөлөрү адаттагыдай эле коңшуларына карап, алдыңкы тажрыйбаны, анын ичинде электрондук коммерцияны колдонушат. Бүгүнкү күндө онлайн сооданын өсүшүнүн негизги драйверлери төмөнкүлөрдү камтыйт:

·         интернет-инфраструктурасын өнүктүрүү, ал интернеттин жеткиликтүүлүгүнөн жана ылдамдыгынан, мобилдик түйүндөрдүн кеңири камтылышынан көрүнүп турат;

·         керектөөчүлөрдүн жана интернет колдонуучулардын өсүп келе жаткан базасы, анткени Борбордук Азия өлкөлөрүндө калктын көп бөлүгү жашайт, ошол эле учурда жаш калктын саны жогору – алар e-commerce кызматтарынын потенциалдуу керектөөчүлөрү болуп саналат;

·         социалдык тармактар: Instagram жана Facebook адамдардын социалдык жашоосуна тереңдеп кирүүдө, демек, керектүү товарларды табуу, изилдөө жана сатып алуу жөнөкөй, жеңил жана тезирээк болуп баратат;

·         смартфондордун популярдуулугунун өсүшү: азыр дээрлик эч кимде баскыч телефон жок. Бардык сатуучулар өз бизнесин онлайн түзүүгө, кызматтарды онлайн чөйрөгө өткөрүүгө умтулушат;

·         товарларга жана кызматтарга онлайн-төлөм процессин жөнөкөйлөтүүчү жана тездетүүчү санариптик төлөм системаларын жана кызматтарын өнүктүрүү;

·         логистикалык инфраструктураны кеңейтүү: өркүндөтүлгөн логистикалык системалар жана жеткирүү кызматтары Борбордук Азияда электрондук коммерциянын өсүшүнө түрткү болууда. Товарларды тез жана ишенимдүү жеткирүү кардарлардын керектөөлөрүн канааттандыруунун жана керектөөнү көбөйтүүнүн маанилүү фактору болуп саналат;

·         чек арадагы электрондук коммерциянын кеңейиши: пандемия психологиялык тоскоолдуктарды жок кылды жана адамдар чет элдик интернет-дүкөндөрдөн товарларды сатып алуу мүмкүнчүлүгүнө ээ болушту.

— Бул өзгөрүүлөрдө Wildberries кандай роль ойнойт?

— Wildberries өзүнүн Борбордук Азияда болушу үчүн жогоруда саналган бардык шарттарды түзүп, өнүктүрөт. Биз Казакстанда, Кыргызстанда жана Өзбекстанда логистикалык инфраструктураны кеңейтип жатабыз. Аймакта өзүбүздүн чоң А классындагы кампаларды курууну, заказдарды кабыл алуу пункттарынын тармагын өнүктүрүүнү жана сатуучулар менен сатып алуучулар үчүн өз кызматтарыбызды өнүктүрүүнү пландаштырып жатабыз.

WB жүз миңдеген ишкерлер үчүн өсүү платформасы. Ошол эле учурда биз КМШ өлкөлөрүндө, өзгөчө Борбордук Азияда керектөөчүлөрдүн суроо-талаптарын канааттандыруу боюнча чоң потенциалды көрүп жатабыз. Аймактын рыногу абдан чоң жана 140 млн адамдан ашат жана бул фактор ишкерлерди өз бизнесин кеңейтүү үчүн Wildberries экосистемасынан пайдаланууга түрткү бериши керек.

Биз бир нече багытта иш алып барган өлкөлөрдүн рынокторун өнүктүрөбүз. Тактап айтканда, биз жергиликтүү оюнчулар үчүн инфраструктураны өнүктүрүү жана кампа логистикасын жаңы деңгээлге көтөрүү, товарларды жеткирүүнүн камтылышын кеңейтүүгө жана ишкерлерге Wildberries менен акча табууга жардам берүүнүн үстүндө иштеп жатабыз.

Кыргызстандагы өндүрүш жана жергиликтүү бизнес Россияда, Белоруссияда, Арменияда, Өзбекстанда, Казакстанда, Азербайжанда жана өлкөнүн ичинде 450 миллион аудиториясы бар Wildberries рынокторуна кире алышат.

— Кыргызстанда жана аймактагы мамлекеттерде электрондук коммерциянын потенциалын канчалык келечектүү деп кароого болот?

— Кыргызстан биз үчүн аймактагы стратегиялык өлкө. Республика жагымдуу географиялык жайгашуусу, эмгекчил калкы жана кичи жана орто бизнес активдүү өнүгүп жаткандыгы болуп саналат. Бул жерде биз жүк ташуу жагынан жана, албетте, «Made in KG» таанымал бренди менен жеңил өнөр жайын өнүктүрүү боюнча зор потенциалды көрүп жатабыз.

Ушуга байланыштуу биз өлкөнүн логистикасын жана инфраструктурасын өнүктүрүүгө ресурстарды активдүү инвестициялап жатабыз. Учурда Кыргызстанда эки сорттоочу борбор иштеп жатат – Бишкек жана Ош шаарларында жана заказдарды кабыл алуу пункттарынын тармагы активдүү өнүгүп жатат. Үстүбүздөгү жылдын февраль айына карата республика боюнча 98 пункту иштеп жатат, алардын саны да өсөт. Ошол эле учурда биз товарларды жеткирүү ылдамдыгын жогорулатып жатабыз – учурда ал заказ берилген күндөн тартып орточо 7-10 күндү түзөт.

Ошентип, Wildberries платформа аркылуу өлкө ичинде жана компания иштеп жаткан бардык өлкөлөргө сатуу географиясын кеңейтүү үчүн шарттарды түзөт.

Эгерде жалпы регион боюнча айта турган болсок, анда Чыгышка товарлардын агымында «бурулуш» болгондугун түшүнүү керек. Башкача айтканда, эгерде мурда эл керектөөчү товарлар Европадан Орусия аркылуу Борбор Азия өлкөлөрүнө барса, азыр тескерисинче – товарлар негизинен Борбор Азияга, андан кийин гана Россия Федерациясына кетет.

— Ишкерлер Wildberries экосистемасынын мүмкүнчүлүктөрүн кантип пайдалана алышат, эгерде бул чоң платформанын жана сиз бириктирген бардык кызматтардын туура аталышы болсо?

— Чынында эле, бүгүнкү күндө Wildberries бул платформанын бардык колдонуучулары: ишкерлер, сатып алуучулар, өнөктөштөр жана кызматкерлер үчүн жогорку технологиялык кызматтарды жана чечимдерди бириктирген чоң экосистема. Биринчиден, продукцияны сатуу үчүн чоң базарлар кыргызстандык ишкерлер үчүн жеткиликтүү. Бул өлкөдө гана эмес, ошондой эле эл аралык аренада Wildberries үчүн кардарлардын дайыма өсүп жаткан суроо-талаптын шартында бизнесиңизди бир нече эсе кеңейтүү жана өз брендиңизди өнүктүрүү мүмкүнчүлүгү.

Ошол эле учурда биз Кыргызстандын ишкерлери үчүн биздин платформа аркылуу Борбордук Азия жана Кавказ өлкөлөрү менен сооданы өнүктүрүү боюнча эбегейсиз потенциалды көрүп турабыз, бул жерде кыргыз бренддеринин сапаттуу жана ар түрдүү кийимдерине суроо-талап күчтүү. Бул кол өнөрчүлүк буюмдарын шаар көчөсүндөгү дүкөндө гана эмес, өндүрүш жеринен миңдеген километр алыстыктагы керектөөчүлөргө сатуу мүмкүнчүлүгү.

— Борбор Азия өлкөлөрүндө электрондук коммерцияны өнүктүрүү үчүн кызматтарды локалдаштыруу канчалык маанилүү?

— Биз өлкөдө өнүктүрүү үчүн Wildberries кызматтарын локалдаштыруунун зарылдыгын жана маанилүүлүгүн көрүп жатабыз. Бул жергиликтүү ишканаларга биз менен тезирээк жана оңой соода кылууга мүмкүндүк берет.

— Wildberries Кытайдан келген өндүрүүчүлөрдөн товарларды жеткирүүдөгү глобалдык ролун эске алганда, кандай жеткирүү түйүндөрүнө таянат?

— Менин оюмча, Кытай менен коңшулук Кыргызстанга көп мүмкүнчүлүктөрдү берет, анын ичинде товарлардын ассортименти жана логистикага үнөмдөө жагынан. Бул КРнын ишкерлерине Wildberries платформасында мыкты сунуштарды түзүүгө мүмкүндүк берет. Ал эми бул, башка нерселер менен катар, биздин платформада өлкөнүн ишкердикти өнүктүрүү потенциалы.

— КРда жана Борбордук Азия өлкөлөрүндө кампа логистикалык инфраструктурасынын нишасы канчалык келечектүү?

— Абдан келечектүү. Электрондук коммерцияны жана онлайн-чекене сооданы активдүү өнүктүрүү Борбордук Азия өлкөлөрүндө, атап айтканда Кыргызстанда кампадагы кыймылсыз мүлккө жогорку суроо-талапты жаратууда. Жакынкы бир-эки жылдын ичинде республикада жогорку сапаттагы кампалар менен камсыз кылуу олуттуу түрдө, аналитиктердин болжолдоолору боюнча – 20 эсеге жакын өсөт жана 250 миң чарчы метрге жакынды түзөт.

Азыртадан эле өлкөдө совет доорунан калган кампалар курулуп, модернизацияланууда, аларды логистикалык түйүндөрдүн деңгээлине жеткирүүдө, бул Кыргызстан аркылуу Европа өлкөлөрүнө жана Россияга транзиттик жүктөрдүн агымынын өсүшүнө, ошондой эле Борбордук Азия өлкөлөрүнүн керектөөлөрдү канааттандырууга өбөлгө түзөт.

Коңшу өлкөлөр жөнүндө айта турган болсок, Казакстан, мисалы, эки чоң шаарга – Астана менен Алматыга кампа инфраструктурасын топтоп, чындыгында чөлкөмдөгү маанилүү транспорттук түйүн болуп калды. 2024-2025-жылдары Казакстанда кыймылсыз мүлктүн бул категориясына суроо-талаптын көлөмү 400 миң кв.м чейин өсөрү күтүлүүдө.

Өзбекстандын потенциалына баа берип, республикадагы кампа кыймылсыз мүлк рыногунун көлөмү болжол менен 200 миң кв.м. Интернет-коммерциянын тез өнүгүүсүнүн жана электрондук коммерция рыногунун беш эсеге өсүшүнүн фонунда, ошондой эле рыноктун 89%ын базарлардан сатуу түзөрүн эске алуу менен Өзбекстан кампа мейкиндигин кеңейтүү жана өз потенциалын жогорулатат. жалпысынан логистикалык инфраструктуранын шарттарын жакшыртуу.

— Wildberries Кыргызстанга кампа инфраструктурасы жаатында кандай колдоо көрсөтүүгө даяр?

— Чоң кампа куруу планыбыз бар, жакынкы аралыкта бул долбоорду ишке ашырабыз. Демилге көптөгөн жумуш орундарын түзүүгө, логистикалык кесиптин кадыр-баркын жаңы деңгээлге көтөрүүгө, ошондой эле чектеш тармактарды: курулуш, транспорт, административдик кызматтарды жана кызмат көрсөтүүлөрдү өнүктүрүү үчүн шарттарды түзөт. Бүгүнкү күндө биз Бишкектеги кампаны модернизацияладык, ал жерден Wildberries логистикасы Кыргызстандын ишкерлери үчүн базар иштеген бардык өлкөлөрдө иштейт.

WB Drive жана WB GO транспорттук кызматтары жигердүү өнүгүп жатат, алар биз менен бүткүл өлкө боюнча жүктөрдү кабыл алуу пункттарына жеткирүү үчүн биз менен иштешүүнү каалагандардын бардыгына арналган. Кызмат өзүн мыкты көрсөтүп, бизнести Россияда да, КМШ өлкөлөрүндө да, атап айтканда Кыргызстанда да «акыркы миля» транспорттук логистикасын өнүктүрүүгө түрттү.

Биз PRO Wildberries Ишкерлерди өнүктүрүү борборлору аркылуу жергиликтүү бизнес үчүн билим берүүчү компонентти иштеп чыгуудабыз. Биздин эксперттер Wildberries өнүмдөрүн сатууну каалагандар үчүн онлайн жана оффлайн семинарларын өткөрүшөт. Биз такай бизнес менен жолугушууларды жана консультацияларды өткөрүү пунктун ачуу, платформада товарларды натыйжалуу жылдыруу жана Кыргызстандын Соода-өнөр жай палатасы менен биргелешип акысыз негизде ишкерлер үчүн тренингдерди уюштуруп турабыз. Биз кыргызстандыктардын Wildberries менен бирге бизнесин өнүктүрүүгө болгон жогорку кызыгуусун көрүп жатабыз жана биздин тажрыйбабыз менен бөлүшүүгө дайым даярбыз. Мындай ыкма өз натыйжасын берип жатат: бүгүнкү күндө Кыргызстанда 15 миңге жакын сатуучу катталган, ал эми 2023-жылы өлкө боюнча кабыл алуу пункттарынын тармагы беш эсеге өскөн. Азыр биздин буйрутмаларды жеткирүү пункттары өлкөнүн бардык аймактарында жана ири шаарларында жайгашкан.

Эгерде жалпысынан Борбор Азия тууралуу айта турган болсок, аймактагы мамлекеттердин ортосундагы соода жүгүртүү байкалаарлык өсүүдө, бул факт. Бул жерде онлайн-соода чечүүчү ролду ойнойт. Акыркысы үчүн региондун өнүгүүсүнүн негизги кыймылдаткычтары болуп так структураланган транспорттук логистика жана инфраструктура саналат.

— Wildberries – бул ата мекендик онлайн-соода рыногун өнүктүрүү үчүн эң сонун жагдай. Ийгиликтин сыры эмнеде?

— Мунун сыры биздин платформада же бүтүндөй экосистемада, мында биз электрондук коммерцияга, логистикалык кызматтарга кызыккан, өз бизнесин дүйнөлүк рынокто өнүктүрүүгө даяр жана каалаган ар бир адамдын өнүгүүсү үчүн шарттарды түзүп жатабыз. Ооба, Wildberries негизги ийгилиги биз менен иштеп жана өнүгүп жаткан адамдар менен байланыштуу. Ал эми жумасына 7 күн 24 саат бизди ээлеген ар кандай бизнести жасоо каалоосу менен да байланыштуу.

— Борбор Азия өлкөлөрүнүн ортосунда сооданын көлөмү кандай? Ал эми товарлардын кайсы категориялары аймактык рынокто эң көп суроо-талапка ээ же онлайн сатуу үчүн келечектүү болуп калышы мүмкүн?

— Борбор Азияда сатуунун көлөмү тездик менен өсүп жатат. Бул жерде жыл сайын жүздөгөн пайызды түзгөн өсүү жана өнүгүү темптерин белгилей кетүү маанилүү. Алсак, 2023-жылы Кыргызстандын продукциясын сатуу көлөмү 2022-жылга салыштырмалуу 1 433%га өскөн. Ал эми Кыргызстандын ичинде Wildberries өткөн жылы кыргызстандык бренддерди кошкондо 453%га көп товарларды сатып ала баштады.

Биздин платформада дүйнөлүк сатып алуучулар арасында эң чоң суроо-талап кийим-кече жана бут кийим, косметика жана балдар буюмдары, тамак-аш жана тиричилик буюмдары, ошондой эле электроника жана курулуш материалдары болуп саналат.

Борбор Азияга карата биз Өзбекстанда жана Кыргызстанда өндүрүлгөн текстиль продукциясына чоң суроо-талапты көрүп жатабыз. Жергиликтүү салттуу продукцияга суроо-талап да активдүү өсүүдө: кийим-кече, идиш-аяк, бут кийим жана аксессуарлар.

— Борбордук Азия өлкөлөрүндө электрондук сооданы кандай кыйынчылыктар күтүп турат? Аларды жеңүү боюнча кыскача кеңештерди бериңиз.

— Борбордук Азия өлкөлөрү бүгүнкү күндө онлайн соода жүгүртүүсүн жигердүү көбөйтүп жатышат жана региондогу жогорку суроо-талап буга гана өбөлгө түзөт. Жаңы маркетплейстер пайда болууда, дүйнөлүк электрондук коммерциянын оюнчулары рынокко жигердүү кирип, финансылык кызматтар өнүгүп, логистикалык инфраструктура жакшырууда.

Борбордук Азия өлкөлөрүндө е-com жаңы деңгээлге чыгууда: көбүрөөк тандоо – көбүрөөк суроо – жогорку атаандаштык чөйрөсү. Натыйжада, кыйынчылыктар пайда болот.

Маркетплейстер үчүн бул: финтех кызматтарын ишке ашыруу жана өркүндөтүү, кардарларды тейлөөнү жакшыртуу үчүн пикир жана сунуштар менен иштөө, анын ичинде жергиликтүү тилдерде, ошондой эле адам ресурстарын жана кесиптик көндүмдөрдү өнүктүрүү.

Ишкерлер үчүн бул: товарлардын сапатын жана уникалдуулугун жогорулатуу, кызматкерлердин билим деңгээлин жана компетенттүүлүгүн жогорулатуу, ошондой эле жаңы өлкөлөрдө жаңы рынокторду ачуу.

Онлайн-сооданын тез өнүгүшүндөгү үчүнчү маселе азыр улуттук өкмөттөрдүн жана мамлекеттик бийлик органдарынын алдында турат. E-com электрондук коммерцияны өнүктүрүүнүн муктаждыктарына жана тенденцияларына финансылык кызмат көрсөтүүлөрдүн жана бажы процедураларынын катышуусунун мыйзамдык өзгөчөлүктөрүн адаптациялоону талап кылат.

Мен атай турган акыркы маселе – бул жергиликтүү бизнестин өз өндүрүшүн өнүктүрүүгө инвестиция салуу, КМШ жана коңшу мамлекеттердин чегинде экспорттук потенциалды жогорулатуу, ошондой эле бүтүндөй Борбордук Азия аймагын өнүктүрүү зарылчылыгы.